20 Aralık 2021’de Dolar’ın aşırı değerlenmesini kırmak için ortaya atılan Kur Korumalı Mevduat Sistemi’nden çıkışta tercihler Türk lirasından çok Dolar yönünde oldu.
Kur Korumalı Mevduat’ın toplam payı, eylül sonu itibarıyla yüzde 65,6 ile Kur Korumalı Mavduat’ın henüz başlamadığı 2021 yılı sonundaki düzeyin de üzerinde gerçekleşti.
Dövizdeki aşırı yükselmeyi önlemek üzere başlatılan ancak geçen iki yılda kamuya getirdiği yük taşınamaz hale gelmesi nedeni ile tasfiyesine çalışılan KKM’de sonuç hedeflendiği gibi liralaşmayı değil, dolarizasyon’da büyümeyi getirdi.
Dünya gazetesi yazarı Naki Bakır KKM’de gelinen son noktayı “KKM’de sonuç ‘Liralaşma’ yerine “dolarizasyon’” başlıkla yazısı ile ele aldı:
KKM öncesi Aralık 2021 sonu itibarıyla 5 trilyon 303,5 milyar lira olan toplam mevduat hacminin 3 trilyon 423,3 milyar lira ile yüzde 64,5’ini yabancı para ve 1 trilyon 880,2 milyar lira ile yüzde 35,5’ini TL mevduat oluşturuyordu. Buna göre mevduatta yüksek oranda ‘dolarizasyon’ bulunuyordu.
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun (BDDK) son verilerine göre, 29 Eylül itibarıyla 13 trilyon 309,5 milyar liraya ulaşan toplam mevduatın; 3 trilyon 303,2 milyar lirasını KKM, 4 trilyon 580,6 milyar liralık bölümü standart TL mevduat ve 5 trilyon 525,7 milyar lirasını klasik yabancı para mevduat (DTH) oluşturdu. Böylece KKM ile DTH’ın toplamı 8 trilyon 728,9 milyar lira ve bunun toplam mevduat hacmindeki payı yüzde 65,6 oldu.
Son dönemdeki caydırıcı önlemlerle KKM’de kısmi çözülme ve bir miktar standart TL mevduata kayışa rağmen, 29 Eylül itibarıyla toplam mevduat hacmi içinde normal TL mevduatın toplamdaki payı yüzde 34,4’le, KKM hacminin henüz sıfır olduğu 2021 sonundaki düzeyinin 1,1 puan altında; başka deyişle KKM + yabancı para mevduatın toplam payı o tarihteki düzeyinin 1,1 puan üzerinde gerçekleşti. Buna göre iki yıla yaklaşan uygulama sürecinde mevduatta liralaşma yerine dolarizasyon arttı.
HEDEF ‘LİRALAŞMA’ İDİ, TL MEVDUATIN PAYI DÜŞTÜ
29 Eylül itibarıyla toplam mevduat hacmi içinde normal TL mevduatın toplamdaki payı yüzde 34,4’le, KKM hacminin henüz sıfır olduğu 2021 sonundaki düzeyinin 1,1 puan altında; başka deyişle KKM + yabancı para mevduatın toplam payı o tarihteki düzeyinin 1,1 puan üzerinde gerçekleşti.
DOLARİZASYONUN ZİRVE YAPTIĞI TARİH
KKM, bu yıl ise 18 Ağustos’a kadar olan dönemde hızlı bir büyüme göstererek bu tarihte 3 trilyon 407,9 milyar lira ile en yüksek düzeyine ulaştı. Aynı tarihte 5 trilyon 432,9 milyar lira olan standart yabancı para mevduat ile birlikte 8 trilyon 840,8 milyar liraya ulaşan toplam döviz ve dövize endeksli hacmin, toplam mevduattaki payı da yüzde 68’i aştı. Standart TL mevduatın toplamdaki payı ise yüzde 31,9’la uygulama öncesinin de 3,6 puan altına inmiş oldu. 18-25 Ağustos haftasında KKM 39,2 milyar lira azalırken, standart TL mevduatta 66,8 milyar lira ile daha büyük bir çözülme yaşandı, yabancı para mevduat ise 10,8 milyar lira arttı. Böylece mevduatta “dolarizasyon” oranını veren KKM+yabancı para mevduatın toplamdaki payı 25 Ağustos’ta yüzde 68,4’le en yüksek düzeyi gördü.
