Kahramanmaraş depremleri, Nature Scientific Reports dergisinde bir araştırma olarak yayımlandı. Çalışmada, Suriye sınırı ile Hatay Kırıkhan arasında uzanan Hacıpaşa Fayı’na dikkat çekilerek domino etkisinden bahsedildi.
Araştırmada, altı ülkenin tehlike altında olduğuna vurgu yapıldı. “Verilerin çoğunluğu, Türkiye’deki Antakya bölgesinden başlayarak batı Suriye, Lübnan, İsrail, Ürdün ve Doğu Mısır’a kadar uzanan 800 km uzunluğundaki bir fay zonunun önemli sismik tehlike altında olduğunu ve 7 ve üzeri büyük depremlere karşı hazırlıklı olunması gerektiğini açıkça göstermektedir” ifadelerine yer verildi.
Habertürk’ten Kenan Butakın’ın özel haberine göre, çalışmada Hatay’dan başlayıp Kızıldeniz’de Akabe Körfezi’ne kadar uzanan Ölü Deniz Fay Zonu’na dikkat çekildi.
Araştırmada, Kuzey Anadolu Fayı ile Ölü Deniz Fayı arasındaki benzerliğe vurgu yapılarak, 1939 Erzincan depremi ile 2023 Kahramanmaraş depremi arasında önemli benzerlikler olduğuna dikkat çekildi. “1939 depreminden sonra Kuzey Anadolu Fayı üzerinde belirli aralıklarla büyük depremler meydana gelmiş ve fay Marmara Denizi’ne kadar kırılmıştır. Benzer şekilde 2023 depreminden sonra Ölü Deniz Fayı’nın da büyük depremlerle Ürdün’ün güneyindeki Akabe Körfezi’ne kadar kırılabileceği tartışılmıştır” ifadeleri kullanıldı.
HACIPAŞA FAYI AYRINTISI
“6-9 yüzyıl süren sismik durgunluk göz önüne alındığında, 7 ve üzeri deprem potansiyelinin çok yüksek olduğu açıktır. Bu bağlamda, 6 Şubat 2023’teki kırığın Ölü Deniz Fay Zonu’nun (DSFZ) en kuzey ucuna, yani Suriye sınırı ile Hatay Kırıkhan arasında uzanan Hacıpaşa Fayı’na doğru başarısız bir kırılma girişimi olduğunu düşündürmektedir” ifadeleriyle araştırmada şunlar belirtildi:
“Bu büyüklükteki deprem kırıkları komşu faylara stres yükler ve bu da yeterli stres birikmişse bir sonraki büyük fayın kırılmasına neden olur. 6 Şubat 2023 depremi, komşu Hacıpaşa Fayı’na stres yüklemiş ve kırılma potansiyelini artırmıştır. Hem arkeosismolojik hem de paleosismolojik veriler, Ölü Deniz Fay Zonu’nun kuzeyde yaklaşık 600 yıldır ve güneyde 900 yıldan fazla bir süredir sismik olarak sessiz olduğunu göstermektedir.
Kuzey Anadolu Fay Hattı’nda olduğu gibi, Ölü Deniz Fay Hattı’nda da benzer bir fenomen öngörülmektedir. Bu fenomen, Ölü Deniz Fay Hattı’nın en kuzey ucundan başlayıp çeşitli aralıklarla güneye doğru hareket eden, muhtemelen Akabe Körfezi’ne kadar uzanan, potansiyel olarak 7 ve üzeri büyüklükte, yüzey kırığı oluşturan bir deprem dizisidir. Bu durum, Ölü Deniz Fay Hattı’nda veya yakınında yaşayan Türkiye’nin güney bölgesi, Suriye, Lübnan, İsrail, Ürdün ve Mısır’daki 30 milyon nüfus için dramatik sonuçlar doğuracaktır.”
“600 YILI AŞKIN SESSİZLİĞİNİ KORUYOR”
“Ölü Deniz Fay Hattı boyunca yüzyıllardır süren sismik durgunluk göz önüne alındığında, kademeli olarak bir deprem dizisini tetikleme potansiyeli vardır. 10 km genişliğindeki serbestleşen sıçrama, muhtemelen 7.8 büyüklüğündeki Kahramanmaraş depremi yüzey kırığını daha güneyde durdurmuştur.
Ancak, Ölü Deniz Fay Hattı’nın, yani DSFZ’nin en kuzey kolu olan Hacıpaşa Fayı’na önemli bir stres yüklenmiştir. Hacıpaşa Fayı 1408 yılından bu yana sismik olarak durgundur. Fayın 5-10 mm/yıl kayma hızı, aynı bölgede başka bir büyük, 7 ve üzeri büyüklükte bir depremin meydana gelme olasılığını artırmaktadır.”
HASAN SÖZBİLİR DE UYARMIŞTI
BÜYÜK SIVILAŞMA TEHLİKESİ
Hatay’da büyük bir deprem tehlikesi olup olmadığına dair soruları da yanıtlayan Prof. Dr. Sözbilir, “Fayın büyük bir bölümü kırılmış. 6.4’lük depremin etkileri sahada gözlemlenebiliyor. Bölgede artçı sarsıntılar devam edecek. Kırılan fayın doğu kısmında, Suriye sınırında, henüz gündeme gelmeyen Hacıpaşa fayı bulunuyor. Ölü Deniz fayının içinde yer alan bu zon üzerinde ciddi bir sıvılaşma var. Asi nehri boyunca kilometrelerce devam eden bir sıvılaşma mevcut. Yerin altındaki kum tabakası neredeyse tamamen yeryüzüne çıkıp su ile birlikte boşalmış durumda. 1999 depreminden itibaren tüm depremlerden sonra araziye gidip çalışmış biri olarak, hayatımda bu kadar büyük bir deformasyonu ilk kez görüyorum” diye konuştu.
TEKRARLANMA ARALIĞI 400-900 YIL
Ölüdeniz fayı Kızıldeniz’den Hatay’a, oradan da Hacıpaşa ve Amik Ovası’na kadar uzanıyor. Tarihsel kayıtlara bakıldığında, Hacıpaşa fayı üzerinde M.S. 115, 526, 1408 ve 1872 yıllarında depremler meydana geldiği görülüyor. Ölüdeniz fay zonunun kuzey kesimi üzerinde yapılan hendek çalışmaları, fay zonunun bu kesimi üzerinde yüzey kırığı oluşturan depremlerin tekrarlanma aralığının yaklaşık 400 ile 900 yıl arasında değiştiğini ortaya koyuyor.
SON DEPREMİN ÜZERİNDEN 151 YIL GEÇTİ
Hacıpaşa fayının kırıldığı son depremin üzerinden 151 yıl geçti. 1872’de meydana gelen 7.2 büyüklüğündeki deprem Hatay ve Suriye’de büyük tahribata yol açmıştı. Prof. Dr. Sözbilir, bölgede çok ciddi bir sıvılaşma olduğunu vurguladı. Hacıpaşa fayının kayıt altına alınabilen tarihsel geçmişinde iki kırılma arasında en az 400 yıl olduğu görülüyor.
