Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın ifadesiyle “Buzdolabına kaldırılan” çözüm sürecinden sonra başlayan çatışmalar, 2015 ve 2016 yıllarında yüzlerce insanın ölümüne neden oldu. Sokağa çıkma yasakları ve çatışmalar sürerken, 16 Ocak 2016’da kendisine ‘Barış İçin Akademisyenler’ diyen bin 128 akademisyen, “Bu suça ortak olmayacağız” başlığıyla bir bildiri yayınladı.
CUMHURBAŞKANI’NIN ÇAĞRISINA YARGI KAYITSIZ KALMADI
Bildiri, kamuoyunu ikiye böldü, iktidar tarafından sert tepkiyle karşılandı. İmzacı akademisyenler hakkında “Müsvedde, karanlık, zalim, alçak” gibi ifadeler kullanan Cumhurbaşkanı Erdoğan, “İlgili kurumları gereğini yapmaya çağırıyorum” dedi.
Erdoğan’ın çağrısına yargı ‘kayıtsız’ kalmadı, ülke genelinde bazı imzacı akademisyenler “Terör örgütü propagandası” suçlamasıyla gözaltına alındı. Dört akademisyen ise tutuklanarak cezaevine konuldu.
15 TEMMUZ’DAN SONRA BARIŞ AKADEMİSYENİ KIYIMI
Şiddeti durdurma çağrısı yapan bildiriyi imzalayan akademisyenlerin büyük bölümü, 15 Temmuz 2016’daki darbe girişiminden hemen sonra 21 Temmuz 2016’da ilan edilen OHAL kapsamında çıkarılan KHK’lar ile ihraç edilmeye başlandı.
Bildiriyi imzalayan akademisyenlerden 406’sı ihraç edildi, 822’si hakkında ceza davası açıldı. Açılan davalarda, 204 akademisyene 1 yıl 3 ay ile 3 yıl arasında değişen sürelerde hapis cezaları verildi. Bildiri yayınlandıktan sonra yaklaşık 3,5 yıl boyunca mahkemelerle ve cezalarla boğuşan akademisyenlere iyi haber Anayasa Mahkemesi’nden (AYM) geldi.
AYM ‘İFADE ÖZGÜRLÜĞÜ’ DEDİ
Yüksek mahkeme, 26 Temmuz 2019’da oyçokluğuyla verdiği kararda, akademisyenlerin ifade özgürlüklerinin ihlal edildiğini tespit etti. AYM’nin kararından sonra yeniden yargılanan akademisyenlerin davalarının büyük çoğunluğunda beraat kararları çıktı. Hala süren çok az sayıda dava bulunuyor.
İDARE MAHKEMELERİNDEN FARKLI KARARLAR
AYM’nin hak ihlali kararının yanı sıra akademisyenlerin OHAL Komisyonu’na yaptığı başvurularda çıkan kararlar da genellikle ret yönünde oldu. Bu kararlar, idare mahkemelerine taşındı. Dosya içeriği aynı olan akademisyenlerin başvurularında, idare mahkemelerinin birbirinden farklı kararlar verdiği görülüyor.
İhraç edilen akademisyenlerden 146’sı Eğitim Sen’le birlikte idare mahkemelerine dava açtı. Bu davalardan 77’si reddedildi. Ret kararları istinaf mahkemelerine taşındı. Ankara 20., 24. ve 25. İdare Mahkemeleri Eğitim Sen’in açtığı davalarda ret kararı verdi.
Ankara 21. İdare Mahkemesi ise 17 akademisyen için açılan davalarda iade kararı verdi. Bu kararların ardından akademisyenlerin iade işlemleri başlatıldı. 13 dava ise halen Ankara 21. İdare Mahkemesi’nin önünde…
İLTİSAK TARTIŞMASI
Eğitim Sen’in açtığı davalardan 39’u ise, farklı idare mahkemelerinde görülmeye devam ediliyor. Açılan davalarda mahkemelerin talebi üzerine akademisyenler hakkında yapılan incelemelerde bir ‘örgüt’ kaydına rastlanmadı. Ancak Ankara 20., 24. ve 25. İdare Mahkemeleri’nin verdiği kararlarda çıkan ret kararlarının gerekçesi akademisyenlerin ‘örgütle iltisaklı’ olduğu yönünde. İade kararlarına imza atan Ankara 21. İdare Mahkemesi ise, akademisyenlerin örgüt iltisaklı olmadığını belirtti.
